Uzależnienie definiowane jest poprzez ciągłe, długotrwałe i regularne dostarczanie sobie bodźca, mimo negatywnych konsekwencji. Istnieje rozgraniczenie pomiędzy uzależnieniem fizycznym i psychicznym. Każde z nich charakteryzuje się innym przebiegiem, jednak z perspektywy leczenia podział ten staje się nieistotny. Dlaczego? Przeczytaj ten tekst.
Czym jest fizyczna zależność?
Do zobrazowania posłużę się przykładem uzależnienia od alkoholu. Zaczyna się niewinnie – od kieliszka wina do wieczornego filmu czy kilku piw wypitych ze znajomymi. Systematyczne wystawianie się na działanie alkoholu sprawia, że wykształca się tolerancja. Receptory w twoim mózgu staną się mniej wrażliwe i będziesz potrzebować coraz większych ilości alkoholu, aby uzyskać ten sam efekt.
Organizm przyzwyczaja się do bycia w permanentnym stanie odurzenia. Naturalne odruchy zostają rozregulowane. Twoje ciało staje się zależne od alkoholu. Z kolei po odstawieniu pojawia się tzw. delirium tremens, czyli stan zaburzonej świadomości, któremu często towarzyszą zaburzenia wegetatywne i objawy somatyczne. To jest przykład fizycznej zależności. Niektóre objawy fizycznej zależności mogą obejmować:
Czym jest psychiczna zależność?
Definicja słowa „psychologiczny” odnosi się bezpośrednio do emocji i umysłu. Uzależnienie psychiczne występuje wtedy, gdy emocjonalnie lub mentalnie przywiązujesz się do substancji. Uzależnienie psychiczne może być bardziej niebezpieczne niż uzależnienie fizyczne, ponieważ prowadzi do dalszego używania i toksycznego stanu psychicznego. Pozwala na rozwijanie się negatywnych myśli, co w konsekwencji przypomina wewnętrzną bitwę.
Objawy uzależnienia psychicznego mogą być ciężkie i intensywne. Są to:
Większość osób określa uzależnienie psychiczne jako poznawcze i emocjonalne aspekty zachowań uzależniających. Objawia się najsilniej w momencie podejmowania prób zerwania z nałogiem, dlatego proces ten jest tak trudny, a droga do trzeźwości długa i wyboista. Istnieje błędne przekonanie, że samo odtrucie wystarczy, aby porzucić uzależnienie. Psychiczna zależność jest zbyt silna.
Programy leczenia uzależnień od alkoholu czy narkotyków – bo sytuacja w przypadku substancji psychoaktywnych wygląda bardzo podobnie – mają na celu wsparcie uzależnionego podczas psychicznych i emocjonalnych wyzwań związanych z procesem zdrowienia. Zrozumienie, w jaki sposób rozwija się zależność psychiczna i jak poważna może być, ma kluczowe znaczenie dla powrotu do zdrowia. Kiedy zrozumiesz, jak działa mózg, przyjmowanie sugestii odnośnie leczenia i sama droga do regeneracji staje się prostsza. Terapia uzależnień ma na celu zmniejszenie i ostateczne wyeliminowanie uzależnienia psychicznego odczuwanego przez uzależnionego.
Formowanie się psychicznego zniewolenia
Wyjaśnienie tego zagadnienia wymaga odniesienia się do prymitywnych zachowań i odruchów człowieka. Bazą wyjściową jest układ nagrody, który odpowiada za przetrwanie. Informuje nas o konieczności znalezienia jedzenia, kiedy jesteśmy głodni lub wody, gdy jesteśmy spragnieni. Można go podzielić na trzy części: wyzwalacz, zachowanie i nagroda.
W przypadku uzależnienia od alkoholu wyzwalaczem może być nawet stresujący dzień w pracy. Zachowaniem jest samo picie, a nagrodą – chwilowa ulga w bólu. Poprzez powtarzanie działania nasze nawyki (zarówno te dobre jak i te złe) zostają wzmocnione. Ostatecznie mózg odnotowuje, że alkohol powstrzymuje negatywne emocje. Kiedy pojawią się następnym razem, mózg już będzie wiedział, jak im zaradzić.
Jeśli rozpoznajesz u siebie silne uzależnienie psychiczne, odwiedź mnie w gabinecie w Warszawie na Bielanach.
Pomogę Ci zrozumieć Twój mózg.