Uzależnienie od leków – jedna z najpowszechniejszych chorób cywilizacyjnych

Wielu z nas uważa, że leki dostępne bez recepty są bezpieczne i możemy je przyjmować bez żadnych ograniczeń. Boli ząb – sięgamy po środki przeciwbólowe do kupienia praktycznie w każdym sklepie lub na stacji benzynowej. Potrzebujemy ich i wielu innych, gdy czujemy się chorzy. Pomagają nam w przezwyciężeniu wielu dolegliwości. Jednak zdarza się, że zaczynamy zażywać je zbyt często i w zbyt dużych ilościach, nie informując o tym swojego doktora i powoli tracąc nad tym kontrolę. A nadużywanie niektórych medykamentów, nieważne czy przepisanych przez lekarza, czy kupionych na własną rękę, może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci. Wystarczy przypomnieć sobie historię Elvisa Presleya, Marilyn Monroe, Whitney Huston czy Michaela Jacksona. Przyczyną ich śmierci było właśnie przedawkowanie leków. W Stanach Zjednoczonych w 2019 roku ponad 70 000 ludzi zmarło z tego samego powodu.

Które leki uzależniają?

Niektórzy eksperci uważają, że nawet środki na przeczyszczenie mogą prowadzić do uzależnienia i szkodliwych dla zdrowia skutków. Jednak oficjalnie wyróżnia się kilka grup leków szczególnie niebezpiecznych w przypadku, gdy zaczynamy ich nadużywać niezgodnie z zaleceniami lekarza.

• Benzodiazepiny – leki przeciwlękowe i uspokajające, takie jak alprazolam (Xanax) i diazepam (Valium) – szybko uzależniają i są niebezpieczne, gdy miesza się je z innymi substancjami (np. z alkoholem).
• Barbiturany – grupa innych leków nasennych i uspokajających, np. fenobarbital, pentobarbital (Nembutal) oraz sekobarbital (Seconal) – silnie uzależniające, a ich nadużywanie może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem, a nawet do śmierci.
• Kodeina, morfina, oksykodon – środki przeciwbólowe z grupy opioidów. Kodeina to popularny lek na kaszel, dostępny w aptece bez recepty, zażywana w dużych ilościach i dłużej niż zalecił lekarz prowadzi do uzależnienia. Morfina (Sevredol) i oksykodon (OxyContin) przepisuje się w przypadku bardzo silnego bólu. Są to najbardziej uzależniające substancje znane człowiekowi. 
• Pseudoefedryna – sympatykomimetyk pomocny przy zapaleniu górnych dróg oddechowych, lecz w dużych dawkach wykazujący działanie podobne do amfetaminy, przez co często nadużywany przez młodych ludzi. Nadmierne stosowanie może wywoływać stany lękowe i zaburzenia psychotyczne oraz prowadzić do uzależnienia. Środek ten dostępny jest bez recepty.

Dekstrometorfan (DXM) – kolejny lek do kupienia bez recepty i częsty składnik środków na przeziębienie, popularny wśród nastolatków – duże dawki wywołują euforię i halucynacje. Uzależnia, a jego przedawkowanie może prowadzić nawet do uszkodzenia mózgu.

Uzależnienie od leków bardzo trudno zdiagnozować, gdyż chory często nie przyznaje się do ich nadużywania, a sam problem bywa ignorowany przez jego rodzinę i bliskich. Jak zatem rozpoznać kiedy zaczyna się uzależnienie? Jednym z pierwszych niepokojących objawów jest przyjmowanie coraz większych dawek oraz przedłużanie kuracji zaleconej przez lekarza, nawet wtedy, gdy ustąpią objawy choroby. Uzależniony zaczyna odwiedzać różnych specjalistów w tym samym czasie w celu uzyskania większej ilości recept. Oczuwa lęk, gdy kończy mu się zapas tabletek. Następują zmiany w jego osobowości, takie jak: apatia, lęki, kłopoty ze snem, obniżone zdolności psychomotoryczne, spadek nastroju, obojętność. Jednym z symptomów uzależnienia sygnalizującym poważne problemy jest pojawienie się objawów zespołu abstynencyjnego, następującego po odstawieniu leków.

Leczenie lekomanii opiera się przede wszystkim na detoksykacji, której powinna towarzyszyć terapia uzależnień. To właśnie dzięki terapii chory uczy się jak normalnie funkcjonować bez leków i odnaleźć zdrowy balans w życiu. Sesje terapeutyczne pomogą mu odzyskać poczucie własnej wartości, odbudować zniszczone przez nałóg relacje z bliskimi oraz powrócić do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie.